देबेन्द्र राज पौडेल
आज विजयादशमीको आठौं दिन दशैँघर वा पूजाकोठामा नौ दुर्गामध्येकी आठौँ महागौरीको विधिपूर्वक पूजाराधना गरिएको छ । दशैंमा दुर्गा देविको मन्दिरमा दुर्गाका विभिन्न रुपहरुको दैनिक पुजाआजा हुने गरेको छ ।
नेपालगन्जको प्रसिद्ध शक्तिपिठ बागेश्वरी मन्दिरको मूलद्वाराबाट दर्शनार्थीलाई भित्र छिर्न दिइएको छैन । पर्वका बेला मन्दिर खोल्दा हुने भीडभाडबाट कोरोना संक्रमण फैलिन सक्ने भन्दै बाँके जिल्ला स्थित कोभिड क्राइसिस म्यानेजमेन्ट सेन्टरले धार्मिक स्थल नखोल्ने निर्णय गर्दै घरमै पर्व मनाउन भनेको छ । मन्दिर नखोलिए पनि बजारमा सुरक्षा मापदण्ड पालनामा वेवास्ता छ । दर्शनार्थीहरु मन्दिरलाई मात्रै नखोल्नु आस्थामाथि चोटका रुपमा लिएका छन् ।
प्रसिद्ध शक्तिपिठ खोलिएको छैन, तर आस्था रोकिएको छैन । टोलटोलमा दुर्गा मूर्ति स्थापित छन्, पुजाआजा पनि भैरहेको छ । बागेश्वरी मन्दिर अघिल्ला बर्षको तुलनामा सुनसान छ । कारण, हो मन्दिरको मूलगेटबाट दर्शनार्थीलाई भित्र छिर्न नदिइनु ।
तर, पनि शनिबार नवरात्रको आठौँ दिन महागौरीको पूजाराधनाको दिन दर्शनार्थी मूलगेटमै लामबद्ध भएका छन् । भित्र छिर्न नपाएपनि गेटमै लाइन लागेर बागेश्वरी माताको दर्शन गरेका छन् ।
अष्टमीको दिन बागेश्वरी मन्दिरमा मनौतिको पशुबली दिइने गरिन्छ । अघिल्ला बर्ष जस्तो बलिका लागि भीड त मन्दिरमा थिएन । तर, पशु लिएर बलीका लागि मन्दिर पुग्नेहरुको संख्या उल्लेख्य थियो । यस पटक बागेश्वरी मन्दिरमा बली दिने व्यवस्था थिएन । त्यसैले बली दिनेहरुले मन्दिरको पर्खालमा धजा बाँधे र पशु लिएर फर्किए ।
प्रत्येक वर्ष आश्विन शुक्ल अष्टमी अर्थात् दुर्गा पक्षको आठौँ दिन महागौरी देवीको पूजाराधना गर्ने वैदिक सनातनी परम्परा छ । नवरात्रको पहिलो दिन कात्तिक १ गते दशैँघर वा पूजाकोठामा वैदिक विधिपूर्वक घटस्थापना गरी जौको जमरा राखिएको थियो । त्यसै दिन घटस्थापना गरिएका स्थानमा नौ दुर्गामध्येकी पहिली शैलपुत्रीको आह्वान गरी विधिपूर्वक पूजा आराधना गरियो ।
दोस्रो दिन पूजास्थलमा ब्रह्मचारिणी देवीलाई आह्वान गरी विधिपूर्वक पूजाराधना गरिएको थियो भने तेस्रो दिन चन्द्रघण्टाको निष्ठाका साथ पूजाराधना गरियो । चौथो दिन कुष्माण्डाको पूजाराधना गरिएको थियो भने पाँचौँ दिन स्कन्दमाताको पूजा गरियो । छैटौँ दिन कात्यायनी तथा सातौँ दिन कालरात्रि देवीको आराधना गरियो ।
बडादशैँको आठौँ दिन आज महागौरी देवीको विशेष पूजाराधना गरिँदैछ । नवरात्रका नौ दिन घटस्थापना गरिएका स्थलमा दुर्गा सप्तशती (चण्डी), श्रीमद्देवीभागवतलगायत देवीस्तोत्र पाठसमेत गरिएको छ ।
नवरात्रका अवसरमा देवीको आराधना गरी पूजा गरेमा शक्ति, ऐश्वर्य र विद्या प्राप्त हुने धार्मिक विश्वास छ । यसै आधारमा वैदिक सनातन धर्मावलम्बीले प्रत्येक वर्ष आश्विन शुक्ल प्रतिपदादेखि नवमीसम्म देवीको विशेष आराधना गर्छन् । नौ दिनसम्म पूजा आराधना गरिएको प्रसाद विजयादशमीदेखि कोजाग्रत पूर्णिमाका दिनसम्म लगाइन्छ ।
महागौरीको रङ पहिले केही कालो भएकाले भगवान् शिवले देवीलाई ख्यालठट्टामा ‘ए काली’ भन्ने शब्द प्रयोग गरेछन् । त्यो शब्द भगवतीलाई मन परेनछ । तिनले अत्यन्त कठोर तपस्या गरी गोरो वर्ण प्राप्त गरेकाले उनलाई महागौरी भनिएको हो भन्ने विभिन्न पुराणमा वर्णन गरिएको छ । सेतो वृषभमाथि चढ्ने गोरो वर्णकी श्वेतवस्त्र धारण गरेकी स्वरुपमा महागौरी हुन्छिन् भन्ने ती पुराणमा लेखिएको छ । दुर्गाका यिनै नौ रुपलाई नवदुर्गा पनि भनिन्छ ।
नवरात्रमा देशभरका शक्तिपीठमा पूजाराधना एवं दर्शन गर्न भक्तजनको भीड लाग्ने गरे पनि यस वर्ष कोरोना भाइरसको सङ्क्रमण फैलिरहेकाले धेरै मन्दिर बन्द छन् । भौतिक दूरी अपनाएर स्वास्थ्य सुरक्षाका विधिसहित केही मन्दिर भने खुला गरिएको छ जहाँ भक्तजन पुग्ने गरेका छन् ।
कोरोनाबाट बच्न स्वास्थ्य सुरक्षाका विधि अपनाएर मात्र मठमन्दिर जान तथा खानपिन गरी दशैँ, तिहारजस्ता चाड पर्व मनाउन तीनै तहका सरकारले आह्वान गरेका छन् । दशैँको मुख्य दिन नजिकिँदै जाँदा कोरोना भाइरसबाट सङ्क्रमित हुने पनि बढिरहेका छन् ।
दशैँको आठौँ दिन आज शक्तिपीठमा पूजा आराधना गर्न भक्तजनको भीड लाग्ने गरे पनि यस वर्ष कोरोनाको त्रासका कारण मानसिक रुपमा स्मरण गर्नुपर्ने छ । घरघरमा भने बलिसहित पूजाराधना गरी नेपालीले आजको दिनलाई विशेष रुपमा मनाउँछन् ।
